V anavond stuitte ik tegen wil en dank op het programma Heerlijk avondje voor Sinterklaas. Er was niks anders de moeite waard om te bekijken en ik was te moe om andere dingen te ondernemen, maar kon nog niet slapen. Eerlijkheidshalve zeg ik er nog even bij dat ik sinds mijn vijfde alleen maar de vreselijkste herinneringen heb opgebouwd aan deze niet zo heilige man. Wellicht kom ik daar nog een keer op terug.

Ik heb trouwens alleen het begin en het einde van dat programma gezien. Aan het einde trouwde Sinterklaas een allerliefst paar - ik had de echtgenoot zo tot man genomen.

Maar dan!!

Dan komt Guus Meeuwis iets doen dat hij ongetwijfeld zingen noemt. Dat had een uitsmijter moet zijn – en dat is het geworden, kan ik u verzekeren.

Welk een deceptie. Ik had ooit wel eens van de man gehoord, maar pleeg niet vaak naar dit genre muziek te luisteren.
Hoewel ik Dieuwertje Blok en Sinterklaas perfect verstond, was er van deze onterecht beroemde – zo hoor ik uit betrouwbare bron – zingert vrijwel geen woord te verstaan van het onbenullige liedje dat hij zong. Dan heb ik het over de muziek dus, want van de tekst weet ik dus niks. Ik weet zelfs niet eens meer of het een titel had. Maakt niet uit. Het was dermate niks, dat ik eigenlijk mijn avondlijke ergernis zo snel mogelijk wilde verdrinken in een glaasje bisschopswijn.

Mocht u nu denken: het ligt aan jezelf zeikerd, je hebt gewoon kloteslechte oren, dan moet ik u teleurstellen: mijn oren functioneren, ik bezit een zeer fijngevoelige sensibiliteit voor goede muziek al zeg ik het zelf evenals een perfecte TV et audio-installatie. Misschien paste Guus zich aan de onbenulligheid van het programma aan of dacht hij ‘Ik ben gek als ik een schnabbel laat lopen’ – het zijn tenslotte coronatijden. Ik weet het niet en zal het hem zeker niet vragen.

Maar het brengt me wel op een belangrijk punt in de hedendaagse lichte muziek, namelijk de dictie. Geen woord kwam verstaanbaar uit de nauwelijks bewegende lippen van deze Guus. Over of hij zijn tong en verhemelte nog behoorlijk weet te laten wapperen en te beroeren, heb ik mijn twijfels, want niets, maar dan ook niets, droeg bij aan de verstaanbaarheid van de tekst.
In staat zijn tot een goede dictie is voor iedere zanger een noodzaak als er op tekst wordt gezongen – anders kun je je net zo goed beperken tot ii en aa en vooral ia.

Nogmaals: verstaanbaarheid van gezongen tekst is van primordiaal belang – welk genre je ook bedrijft. Tijdens de opleiding op het conservatorium besteden ze er niet voor niets veel aandacht aan. In de eerste plaats is dat natuurlijk voor de serieus te nemen toehoorder, maar ook voor de componist - of hij nu de tekst zelf heeft bedacht of een ander heeft laten zweten, maakt voor mijn woede vandaag niets uit. Als het goed is vormen muziek en tekst een eenheid die elkaar wederzijds versterken. Stelt u zich eens voor dat Claudia de Breij 'Maach id n biiiijj jô' had gezongen...

De meeste liedjesmakers (in slecht Nederlands: singersongwriters) maken hun muziek naar aanleiding van de tekst, bij een enkeling is het andersom en soms gaat de creatie van tekst en muziek hand in hand. Allemaal niks tegen natuurlijk, het hangt af van je instelling, van het moment en je inspiratie. In de Renaissance begon het creatieve proces àltijd met de tekst. Mozart liet zich inspireren door bestaande libretti voor zijn opera’s. Bij de vele honderden missen die in de afgelopen eeuwen op muziek zijn gezet, was het al heel evident dat de tekst eerst kwam.
Later kwamen er grotere vrijheden.

Ik moet overigens toegeven dat hij niet de enige is met zo’n slechte dictie. Rappers vind ik ook notoir en er zijn andere voorbeelden van zingerts die de TV onveilig maken. Gelukkig zijn er ook zangers en zangeressen – ook in het lichte genre - die wel voldoende aandacht besteden aan de dictie.

Persoonlijk volg ik altijd een strikt stramien: eerst de tekst en dan de muziek. Dat alles in navolging van de grote Renaissance-componisten. Waarvan acte. Het kan natuurlijk ook een beperking van mij zijn. De tijd zal het leren.

Maar deze Guus!! Ik kan een coloratuuraria uit Boris Godoenov – in het Russisch en mèt melisma’s – nog beter volgen dan Guus' tekstmishandeling. Het kan hem gewoon geen lor schelen of zijn betreurenswaardige toehoorders hem kunnen verstaan. Hij brabbelt gewoon een nietszeggend liedje – qua muziek (hoorde ik wel) en vast ook qua tekst (niets van verstaan dus).

Wellicht is het voor hem de moeite waard om nog eens wat logopedielessen te nemen en aan mondspiertraining te gaan doen.

Naschrift 6 december
Op 6 december om 17.10 uur zond de VPRO op NPO2 het programma Het uur van de Wolf uit, waarin de Zaanse band De Kift centraal stond. Met name hun frontman Ferry Heinkel. Ik vertel dit allemaal zo uitgebreid om u te enthousiasmeren om dit programma alsnog te gaan bekijken, mocht u het gemist hebben. Zingen en muziek maken met gevoel, waarbij ieder woord verstaanbaar is! Ontroerend, hartebrekend.
Wellicht kan Guus ook eens bij deze club oude(-re) mannen in de leer.